Activiteitenbegeleider Dave

'Als ik contact zoek met een cliënt, is geen beweging mij te gek. Ik spring op tafels, kruip over de grond, spring in het rond. En dan maakt mijn lijf soms rare bewegingen. Tijdens zo’n beweging schoot het in mijn rug. Ik voelde mijn rechterbeen niet meer. En ik had zenuwpijn. Dankzij de fysiotherapeut trok de zenuwpijn weg en kwam het gevoel in mijn been terug. Ook gaf hij me oefeningen, met de opdracht deze dagelijks te doen. Omdat mijn werk me zo ontzettend lief is, doe ik dat. Want ik wil dit werk absoluut blijven doen. Ik ben te gepassioneerd om slordig met mezelf om te gaan.'

Tilvaardigheden opfrissen

'Naast de oefeningen voor mijn rug- en buikspieren kreeg ik steunzolen. Het verschil in de stand van mijn voeten veroorzaakt nu geen rugklachten meer. Ook dat helpt me in mijn werk. En dankzij de tiltraining die ik na 10 jaar weer deed, zijn mijn tilvaardigheden nu goed. Ik ben sterker in mijn werk én ik kan cliënten verantwoord verplaatsen.'

'Door het "regie op eigen werk"-beleid krijgen we de tiltraining niet meer periodiek als verplichte scholing aangeboden. Daarvoor ben ik nu zelf verantwoordelijk, net als bijvoorbeeld voor het opnemen van vakantie-uren en de big-registratie. In de training werden mijn ogen geopend; oh ja, zó ging dat! Ik stond op de automatische piloot en dan ga je zelf rare bewegingen maken. Ik weet nu weer hoe het hoort. En als iets niet goed is met de hulpmiddelen, dan kan ik mijn manager daar op aanspreken. Voor de cliënt is het prettiger als we verantwoord tillen. Dat telt.'

Kippenvelmomenten

'Als contactclown maak ik contact met mensen voor wie contact maken niet langer vanzelfsprekend is. Bijvoorbeeld mensen met een ernstige vorm van dementie of een verstandelijke beperking. Daar heb ik een specifieke opleiding voor gedaan. Meerdere collega’s van mij kennen die scholing voor contactclown en ze zagen door mij wat de clown doet voor de mens. Het hele team omarmde het en onze manager zei: ‘We gaan ervoor.’ Sindsdien zetten we het in op de groep.'

'Een voorbeeld: een mevrouw zit heel erg te huilen. Een collega komt er niet achter wat er aan de hand is en krijgt geen contact. Ze vraagt aan mij wat ze kan doen. Ik maak dan contact door op de emotie in te spelen. Ik ga naast de mevrouw zitten en huil mee. Als ik zie dat we contact hebben, begin ik te lachen. De cliënt stopt met huilen en lacht mee. Ze slaat een arm om me heen. Het is goed, zegt ze daarmee. Daar krijg ik kippenvel van. Die mevrouw voelt zich begrepen en vindt de rust terug. Haar leven wordt hier beter van. En ik kan mijn collega tips geven; een volgende keer is het kippenvelmoment voor haar.'

Het draait niet om de clown

'Andere begeleiders, verpleegkundigen, mantelzorgers en vrijwilligers leren er dus van. Het gaat niet om de clown, maar om de manieren om contact te maken. De clown is daar een vorm voor. Collega’s vragen mij hoe ze contact kunnen maken als hen dat niet lukt. Ze vinden daardoor meer voldoening in hun werk. Want écht contact is heel waardevol. Veel collega’s in de zorg zijn gericht op de handelingen die ze moeten doen. Dat brengt stress met zich mee en cliënten voelen dat. Ze voelen de haast en het gebrek aan aandacht. Daardoor trekken ze zich nog verder terug in hun stulp. Ik haal ze tevoorschijn. Door een sprankje ontmoeting komen ze naar buiten.'

Herdenking bij overlijden

'De clown is er voor de mens, ongeacht religieuze en culturele achtergrond. Het is een universeel archetype. Iedereen kent het. Nog een voorbeeld: als een bewoner overlijdt, is deze persoon soms heel snel weg. Als rouwclown kan ik de achtergebleven bewoners en zorgmedewerkers een herdenking geven, die religie en cultuur overstijgt. Door samen te rouwen, geven we het overlijden van de bewoner ‘een kop en een staart’. Want binnen een x aantal dagen komt er een nieuwe bewoner. En dat maakt indruk. Het beïnvloedt de groepsdynamiek en brengt emoties teweeg. Met een ceremonie kan ik als clown nog iets betekenen voor de overleden bewoner. Met het zakelijke ‘Pietje is dood en nu komt Klaasje’ hebben zorgmensen moeite. We werken vanuit ons hart en met passie. Dat verdient aandacht.'

5 minuten inleveren, om er 10 terug te krijgen

'Het clown zijn heeft mij veel rust gebracht. Het werkt meditatief. Door het vrije spel zie ik veel meer mogelijkheden dan voorheen. En ik ervaar dat er heel veel mogelijk is met cliënten, zolang je contact hebt en houdt. Als we ons tempo vertragen – onze handelingen langzamer uitvoeren – en tijdens het handelen contact maken, dan geef je de cliënt ruimte om zelf initiatief te nemen. De cliënt kan jou volgen als je minder snel bent. En kan dan bijvoorbeeld zelf opstaan, op zijn eigen moment. Dat scheelt tillen. Ik zeg tegen collega’s dat ze soms 5 minuten in moeten leveren om er 10 voor terug te krijgen. De cliënt heeft daar baat bij, maar mijn collega ook. Het levert ons allemaal rust en voldoening op als we het contact meer centraal stellen.'