Werven met de achterdeur open?

Het personeelstekort in de zorg; ik ben zeker niet de eerste die over dit onderwerp schrijft en zal ook zeker niet de laatste zijn. Het heeft de volle aandacht van de media, brancheverenigingen, werkgevers- en werknemersorganisaties en ook de overheid zet met het actieprogramma ‘Werken in de zorg’ volop in op het invullen van 130.000 openstaande vacatures. En dat is maar goed ook, want het is een vraagstuk met een groot maatschappelijk belang en gaat ons allemaal aan.

Wat me echter opvalt, is dat de focus vooral ligt op het werven van nieuwe toetreders, waar onder ook zij-instromers en daarnaast op het inzetten van nieuwe technologie. Met deze aanpak is een deel op te vangen, maar lang niet alles. Het arbeidsmarktvraagstuk van de 130.000 vacatures wordt er niet mee opgelost. Als directeur van het grootste collectief en belangenbehartiger van medewerkers in de zorg, voel ik me geroepen iets belangrijks toe te voegen aan deze discussie: de zorg voor onze huidige zorgmedewerkers, hun inzetbaarheid en de waarde om in een goed organisatieklimaat te werken.

Hoog zorggebruik onder zorgmedewerkers

Uit de analyses van IZZ naar het zorggebruik van zorgmedewerkers blijkt namelijk dat steeds meer zorgmedewerkers zelf zorg nodig hebben om hun werk te kunnen blijven doen. Het zorggebruik van medewerkers in de zorg is hoger dan in andere sectoren in Nederland en dat geldt voor zowel fysieke als psychische klachten. En deze percentages stijgen nog elk jaar! Wat daarbij zo opvallend is, is dat er grote verschillen zijn tussen zorgorganisaties. Zelfs tussen zorgorganisaties in dezelfde branche, zien we grote verschillen in bijvoorbeeld het gebruik fysiotherapie, variërend van 13% tot 76% en grote verschillen in verzuimpercentages die uiteen kunnen lopen van 2% tot wel 12%!

Organisatieklimaat als sleutel

Hoe dat nu kan? IZZ heeft hier samen met de Erasmus Universiteit Rotterdam onderzoek naar gedaan en ontdekt dat een sleutel ligt in het organisatieklimaat. Zorgorganisaties met een beter organisatieklimaat hebben gezondere medewerkers én een lager verzuim. Het is, samengevat, een aanpak die de dialoog over gezond en veilig werken in een zorgorganisatie op gang brengt. Zodra de drie lagen medewerkers, leidinggevenden en bestuur de hoofden bij elkaar steken om te praten over gezond en veilig werken, blijkt er voor veel problemen een oplossing te zijn. Een pilot onder 10 zorgorganisaties waaraan wel 3700 zorgmedewerkers deelnamen, heeft duidelijk gemaakt dat deze menselijke, eenvoudige en wetenschappelijk bewezen aanpak werkt en een weg baant naar een beter organisatieklimaat en gezondere medewerkers in de zorg.

En dat brengt mij weer terug bij de personeelstekorten in de zorg: zou organisatieklimaat een bijdrage kunnen leveren aan de huidige arbeidsmarktproblematiek? Wat levert het op als het ziekteverzuim bij de huidige zorgmedewerkers met 1% kan dalen van bijvoorbeeld 5% naar 4%? Een verbeterde interne inzetbaarheid, levert minder vacaturedruk op. En er is nog een positief neveneffect om aandacht te hebben voor het interne organisatieklimaat: de werving wordt uiteindelijk effectiever. Want we kunnen nog zoveel nieuwe mensen naar binnen halen, als er niets gebeurt aan de huidige werkdruk, het hoge verzuim, het organisatieklimaat, dan zijn we aan het werven met de achterdeur wagenwijd open en neemt de externe mobiliteit toe.

Kortom, het terugbrengen van het verzuim met 1% levert zeker een bijdrage aan het oplossen van de personeelskrapte in de zorg. Echter met wel de kanttekening dat het alleen werkt wanneer we deze bal gezamenlijk oppakken, samen met werkgevers én werknemers in de zorg. En er tegelijkertijd wordt geworven op de arbeidsmarkt en in organisaties wordt gewerkt aan het terugdringen van het verzuim en het verbeteren van het organisatieklimaat. Het is mogelijk. IZZ levert daar graag een bijdrage aan.

Foto Roland Kip