Zo ondersteun je als leidinggevende medewerkers die mantelzorg verlenen

Als zorgmedewerker heb je een warm hart voor je werk. Je staat graag klaar voor een ander. Niet zo verwonderlijk dus dat veel zorgmedewerkers ook makkelijker zorgtaken op zich nemen in de privésfeer. Zo verricht één op de drie zorgmedewerkers mantelzorgtaken. Ze zorgen voor een zieke partner, ouder of kind. Ze geven bijvoorbeeld dagelijks intensieve zorg, doen geregeld boodschappen of gaan vaker mee naar het ziekenhuis met een ouder of vriend.

Uit de Monitor Gezond werken in de zorg van IZZ (2022) blijkt dat het grootste deel van de zorgmedewerkers, die ook mantelzorgers zijn, 1 tot 2 keer per week mantelzorgtaken verricht. En doen dit gemiddeld 10 jaar lang. Dat is naast een drukke baan best een flinke inspanning.

Vaker lichamelijk en emotioneel uitgeput

Mantelzorg is mooi en dankbaar werk. Wie vindt het nou niet fijn om een dierbaar persoon te helpen. Maar veel zorgen voor iemand anders kan ook zwaar en belastend zijn en extra stress en problemen opleveren. Zo blijkt uit de monitor dat zorgmedewerkers, die naast het werk mantelzorger zijn, hun algemene gezondheid en werkvermogen lager waarderen. Verder zijn ze vaker lichamelijk en emotioneel uitgeput dan medewerkers die geen mantelzorg verlenen. Bovendien ligt de verloopintentie van deze medewerkers iets hoger.

Vier tips om als leidinggevende mantelzorgers in de zorg ondersteunen

En daarmee uitval of vertrek van medewerkers in de zorg te voorkomen.

1. Weet wie mantelzorg verleent

Medewerkers die mantelzorg verlenen, hebben een hogere kans op uitval. Of zijn eerder voornemens om jouw zorgorganisatie te verlaten. Het is dus belangrijk dat je als leidinggevende weet welke medewerkers deze zorg bieden. Ook omdat uit onderzoek van IZZ blijkt dat ze het onderwerp uit eigen beweging nauwelijks (9%) met hun leidinggevende bespreken.

2. Ga het gesprek aan

Het is essentieel dat je als leidinggevende in gesprek gaat met medewerkers die mantelzorg verlenen. Laat hen dan vooral zelf aangeven wat ze van jou als leidinggevende nodig hebben. En geef ze vervolgens de ruimte om een goede werkprivé-balans te vinden. Zo voorkom je dat ze overwerkt raken en uitvallen!

3. Ken de uitdagingen van mantelzorgers

Ook belangrijk: ga vooral voorbereid het gesprek in met medewerkers die mantelzorgen. En weet tegen welke zaken mantelzorgers zoal aan lopen.

We helpen je hierbij een handje. Dit zijn de grootste uitdagingen voor mantelzorgers:   

• Zorgmedewerkers hebben vaak te maken met een ‘mantelzorgklem’. Dit houdt in dat ze al snel als de meest gekwalificeerde en geschikte mantelzorger gezien worden. Ze werken immers al in de zorg! De naaste omgeving ziet het zo, de zorgvrager en zijzelf misschien ook wel.
• Het kan zijn dat mantelzorgers tijdens het werk regelmatig weg moeten vanwege bijvoorbeeld een afspraak met een arts. Of plotseling moeten inspringen als er iets aan de hand is met de persoon voor wie ze mantelzorgen.
• Ze durven collega’s niet altijd te vragen om het werk over te nemen. De werkdruk in de zorg is immers al hoog.

• Ze denken dat ze niet meer op vakantie kunnen terwijl ze ‘vervangende mantelzorg’, ook wel respijtzorg genoemd, kunnen aanvragen. Je laat de mantelzorg dan maximaal tien dagen over aan een professional of vrijwilliger. Eén op de drie mantelzorgers is niet bekend met deze mogelijkheid, blijkt onderzoek van IZZ. Goed om te weten: vervangende mantelzorg wordt vaak vergoed, bijvoorbeeld als je medewerker de IZZ Zorgverzekering heeft.
• Sommige mantelzorgers durven niet aan te geven dat ze mantelzorgen omdat ze denken dat dat negatieve gevolgen heeft voor hun baan.
• Mantelzorgers hebben vaker, dan andere medewerkers, klachten aan het bewegingsapparaat. Denk dan bijvoorbeeld aan rug-, nek- of heupklachten.

4. Zoek samen oplossingen

Het onderwerp ‘mantelzorg’ op de agenda zetten en bespreekbaar maken in het team, is dus het eerste dat je als leidinggevende kunt en eigenlijk zelfs móet doen. Toon hierbij dan vooral begrip voor de situatie waarin mantelzorgers zich bevinden. En zoek vervolgens samen naar oplossingen. Je kunt hierbij denken aan de volgende mogelijkheden:

Flexibele werktijden

Bekijk samen welke mogelijkheden er zijn om werk en zorg op een prettige manier te combineren. Zo hebben veel mantelzorgers behoefte aan flexibele werktijden en roosters.

Thuiswerken

Ook thuiswerken, overuren sparen en opnemen bij onverwachte zorgsituaties en parttime werken zijn opties - als de werkzaamheden dat toelaten natuurlijk.

Collega’s betrekken

Adviseer ook om de situatie te bespreken met collega’s, mochten ze dat nog niet gedaan hebben. Uit onderzoek van IZZ blijkt dat medewerkers die mantelzorgen dat vaker met collega’s bespreken (21%) dan met hun leidinggevende (9%). Als collega’s op de hoogte zijn, zullen zij eerder begrip hebben voor de situatie en makkelijker werk of een dienst willen overnemen.

Zorg overdragen

Wijs de mantelzorger ook op de mogelijkheid van ‘vervangende mantelzorg’. Daarmee kan de zorg voor een bepaalde tijd overgedragen worden. Het kan gaan om een paar uur per week of per maand. Ook tijdens vakantie kan vervangende mantelzorg uitkomst bieden. Een huishoudelijke hulp of een mantelzorgmakelaar inschakelen voor uitzoekwerk en regeltaken op het gebied van zorg, wonen, welzijn, financiën in combinatie met mantelzorg kan ook uitkomst bieden. Uit onderzoek van IZZ blijkt dat 48% van de zorgmedewerkers niet bekend is met de mogelijkheid om hulp te krijgen van een mantelzorgmakelaar.

Verlofregelingen

Ook gelden er verschillende verlofregelingen voor mantelzorgers. Zo kunnen medewerkers calamiteitenverlof opnemen als ze onverwacht direct vrij moeten zijn. Denk aan een partner die plotseling naar het ziekenhuis moet of een familielid dat overlijdt. Ook zijn er mogelijkheden om kortdurend en langdurig verlof op te nemen.