'Een burn-out is besmettelijk'

Veel zorgmedewerkers ervaren een hogere werkdruk als een collega met een burn-out uitvalt, zo blijkt uit onderzoek onder de leden van het IZZ-ledenpanel. Hoe riskant is dat?

‘Een burn-out heeft effect op het hele team. Collega’s moeten diensten of taken van elkaar overnemen. Er komen tijdelijke krachten die ingewerkt moeten worden. Achterblijvers krijgen te maken met gevoelens van bezorgdheid en onzekerheid. Voor je het weet valt ook de volgende collega om en wordt een burn-out besmettelijk. Het is dus erg belangrijk om op zoek te gaan naar de bron van een burn-out. Waarom is iemand uitgevallen? Iemand kan thuis opknappen, maar als er op het werk niets verandert, is het water naar de zee dragen.’

Hoe waak je voor deze “besmettelijkheid”?

‘Praat over emotioneel belastende situaties en over de hoeveelheid werk die er ligt. Want dat zijn de twee belangrijkste oorzaken van een burn-out. Vaak wordt er pas over gesproken als het te laat is. Als je het op de agenda zet van elk teamoverleg, werkt het preventief. Het IZZ-ledenpanelonderzoek laat zien dat drie op de vier zorgmedewerkers met een burn-out niet over hun klachten hebben gesproken met de leidinggevende. Dat baart me grote zorgen.’

Een burn-out is werkgerelateerd. Speelt iemands karakter ook een rol?

‘Een medewerker die zijn grenzen niet aangeeft en altijd “ja” zegt op vragen van collega’s of leidinggevende, heeft meer kans op een burn-out. Iemands persoonlijkheid speelt dus een rol, maar slechts faciliterend. De échte oorzaak ligt op het werk. Want in de maanden of jaren voor de problemen ontstonden, kon de medewerker het werk wél doen. Er is op het werk iets veranderd, waardoor hij, met zijn karakter, dit werk niet meer aankan.’

Wat is de rol van de leidinggevende?

'Gezondheid- en ontwikkelingsgericht leiderschap heeft een positief effect op het welzijn van medewerkers, zo weten we uit wetenschappelijk onderzoek. Het draagt bij aan het verminderen van emotionele uitputting, irritatie en psychosociale klachten. Deze leidinggevenden creëren een klimaat waarin heldere afspraken zijn gemaakt over taken en rollen en waarin talenten worden ontwikkeld. Gezond werken is een vast thema op het teamoverleg en de leidinggevende is alert op te hoge en onrealistische eisen in het werk.’

Dat klinkt alsof de organisatie als geheel ook actief aan de slag moet met burn-out …

‘Zeker! Als een bestuurder aangeeft dat burn-out een belangrijk thema is, krijg je makkelijker een mechanisme op gang waarbij leidinggevenden het ook bespreekbaar maken. Zo gaat het onderwerp bij alle medewerkers leven. En creëer je een gezond klimaat.’

Is elk team geschikt om zorgen bespreekbaar te maken? Is het bijvoorbeeld makkelijker in een zelfsturend team?

‘Er is geen verschil tussen een hiërarchisch gestuurd en een zelfsturend team. Om iets bespreekbaar te maken, is het vooral belangrijk dat de teamsfeer open en goed is. Het helpt als medewerkers zich vrij voelen om hun zorgen te delen. Vaak heeft dat te maken met de mate van teamvolwassenheid. In een team met een leidinggevende en een verzameling individuen is dat soms erg lastig, als iedereen op een eilandje zit. Maar in een team dat volwassener is, en waar dus meer verbinding is, werkt een dialoog vaak goed.’