Technologie: reddende engel voor de zorg

Het is begrijpelijk dat technologie als een oplossing wordt gezien. Er zijn veel e-healthproducten op de markt. En er zijn ook steeds meer leveranciers. Toch is kijken naar wat er al is geen maatstaf, volgens Marcel de Haas. ‘Bij de keuze van technologie moet het uitgangspunt van een zorgorganisatie zijn hoe je medewerkers kunt helpen. En is daar geen technische oplossing voor, zorg dan dat die wordt ontwikkeld.’

Maar er is nog een belangrijk criterium: wil technologische innovatie een kans krijgen, dan moeten zorgmedewerkers op een andere manier naar hun werk durven kijken. De Haas: ‘Als zij hun werk niet anders leren doen, gaat de implementatie van technologie niet slagen. Een voorbeeld, de tillift is er om de rug te ontlasten. Maar als zorgmedewerkers de lift verkeerd gebruiken, belasten zij hun onderrug te zwaar. Nieuwe tilliften hebben een vijfde wiel dat aanvoelt wat de medewerker gaat doen en zo overbelasting voorkomt. Maar hierbij is het nodig te werken volgens het langzamere tempo van de tillift. Als je deze liften gaat gebruiken, moet je alle oude liften wegdoen. Anders verkiezen de medewerkers de oude lift boven de nieuwe, omdat ze hiermee wel stevig kunnen doorlopen.’

Alles draait om het leren kijken naar een andere manier van werken. ‘Een medewerker moet zich bijvoorbeeld afvragen of hij niet te veel doet en of een cliënt meer zelf kan doen met behulp van technologie. Zo was er een verpleegkundige die cliënten op de afdeling welterusten ging wensen. Zij vond dat ze dat moest doen. Waarom kan een familielid dat niet doen, bijvoorbeeld via Skype?’

Maak tijd vrij

Dat deze andere kijk lastig is voor zorgmedewerkers, weet ook De Haas. ‘De zorg wordt met passie gedaan en technologie voelt voor zorgmedewerkers kil en afstandelijk aan als de implementatie niet goed verloopt.’ Voor gedegen implementatie is vaak geen tijd. Dat komt door de hoge werkdruk in de zorg. Juist hiervoor kan technologie echter een oplossing zijn. ‘De tijd nemen om technologie in te voeren is hard nodig. Zorgorganisaties moeten medewerkers hiervoor vrijmaken. Zodat ze kunnen kennismaken met nieuwe technologie, kunnen ontdekken hoe een product of systeem hen helpt. Gebruik een field lab, een fysieke ruimte in een zorgorganisatie, waar oplossingen worden bedacht en uitgeprobeerd.’

Er wordt nu ook nog te veel top-down geïnnoveerd. Dan blijkt vaak dat de technologie niet voldoet aan de behoeften van zorgmedewerkers. Een manier om het implementatieproces te verbeteren, is het werken met een key-user. De early adopter in de organisatie. ‘Hiervoor zijn altijd medewerkers te vinden. Het is een natuurlijke weg om te innoveren. Managers krijgen een andere rol in dit proces. Denk aan curling, niet de manager maar de medewerker moet de steen gooien en de manager moet met de bezem voor de steen vegen. Hij moet alle problemen waar de key-user tegenaan loopt, wegnemen.’

Werk samen

Om technologie tot een succes te maken, is samenwerking nodig. Niet alleen tussen zorgmedewerkers en management, maar ook tussen zorgorganisaties en leveranciers. De Haas: ‘Het aanpassen van bestaande technologie en het ontwikkelen van nieuwe technologie moet samen met de zorg gebeuren.’

Wie moet het voortouw nemen? ‘Je moet het niet te groot maken. Ga met overtuiging zelf aan de gang maar zorg dat je kennis deelt. Innovatie is een samenwerkingsproces met meerdere partijen. Het is niet even een softwarepakketje kopen. Zie het als een investering, eentje die wel rendement oplevert maar pas na verloop van tijd. In het budget moet naast de aankoop ook voldoende ruimte zijn voor de implementatie. In de dagelijkse praktijk blijkt dit budget soms te laag te zijn.’

Een mogelijke oplossing

Gaat technologie het verschil maken? De Haas: ‘Ja, technologie kan veel oplossen. Technologie bedoeld om de zorg te ondersteunen, ontwikkelt zich heel snel. Dat is dus geen punt van zorg. Wél een probleem is het op een andere manier naar het werk kijken en het omarmen van de technologie. Betrek zorgmedewerkers erbij. Laat ze ervaren wat het hen en de cliënt oplevert. Zorg dat ze van technologie gaan houden.’